Kaapstad: Riebeek Square als podium

Kaapstad. Een stad van contrasten, ook in het centrum. Riebeek Square, een plek met potentie, maar onderbenut. De opdracht: het ontwerpen van een Creative Learning Hub. Een Film Academy die het plein activeert, leren opnieuw uitvindt en een dialoog aangaat met de stad.

De uitdaging: een academie als stadsplein

Hoe maak je een onderwijsgebouw dat meer is dan alleen functioneel? Hoe kan architectuur het leerproces van filmmakers – een vak van kijken, maken en samenwerken – optimaal faciliteren? De uitdaging was om een gebouw te ontwerpen dat:

• Verbindt met de stad: Riebeek Square transformeert tot een levendig, voetgangersvriendelijk gebied.
• Flexibele leerruimtes biedt: voorbij traditionele lokalen, inspelend op de dynamiek van filmproductie.
• Een eigen identiteit heeft: een herkenbaar baken, passend in de stedelijke context.
• Binnen en buiten vervaagt: een uitnodigende sfeer creëert waar publiek en studenten elkaar kunnen ontmoeten.

De aanpak: lagen, passages en een verbindend dak

Het ontwerp voor de Film Academy op Riebeek Square is gebaseerd op openheid, gelaagdheid en een sterke verbinding met de publieke ruimte. Denk aan plekken waar licht en schaduw een dynamisch spel spelen, waar semi-openbare ruimtes uitnodigen tot ontmoeting en waar de constructie zelf bijdraagt aan de esthetiek. Deze principes zijn vertaald naar:

1. Activeren van het plein: de gebouwvolumes definiëren een nieuw, intiemer binnenplein, direct verbonden met Riebeek Square. Parkeren gaat ondergronds, waardoor het plein groener en voetgangersvriendelijker wordt.
2. Passages als connectie: smalle passages snijden door de gebouwen, waardoor een complex ontstaat dat uitnodigt tot ontdekking, vergelijkbaar met het ontrafelen van scènes in een film.
3. Gelaagde gevel: een spel van hout, glas, beton en een semi-transparante huid. Deze filtert het zicht vanaf de straat, maar laat daglicht binnen en hint naar de gelaagdheid van het filmproces. De detaillering van de constructie draagt bij aan dit gelaagde beeld.
4. Het dak als vijfde gevel: een iconisch dak verbindt de verschillende volumes, biedt beschutting aan de passages en het binnenplein, integreert zonnepanelen en groen, en speelt met licht en schaduw, vergelijkbaar met de belichting in een film.

Het resultaat: een verticale filmstad

Het programma is verticaal georganiseerd, inspelend op de verschillende behoeften van een filmopleiding.

De gevels spelen een cruciale rol in de interactie met de stad. De gelaagdheid, creëert een dynamisch beeld dat verandert met het licht en de kijkhoek. Het biedt privacy waar nodig, maar onthult ook glimpen van de activiteiten binnenin, waardoor een uitnodigende en nieuwsgierig makende aanwezigheid in het straatbeeld ontstaat. De openingen en passages op de begane grond trekken het publieke leven letterlijk het gebouw in, waardoor de Film Academy een integraal onderdeel wordt van het stedelijk weefsel van Riebeek Square.

De functionele organisatie van de Film Academy is zorgvuldig afgestemd op het creatieve proces:

Kelders (-1 & -2): hier bevinden zich de ruimtes die gebaat zijn bij gecontroleerd licht en geluid. De bioscoop, grote en kleine soundstages voor opnames, professionele studio’s, editing suites voor postproductie en een rustige bibliotheek/werkruimte vormen het technische hart van de academie.

Begane grond: dit is de meest publieke laag, waar de academie zich opent naar de stad. De entree en administratie zijn hier gesitueerd, evenals een restaurant/café dat zowel studenten als bezoekers verwelkomt en direct aansluit op het vernieuwde Riebeek Square en de interne passages.

Verdieping: op de verdieping bevinden zich de meer private functies, zoals flexibele klaslokalen voor theorielessen en workshops, kantoren voor docenten en staf, en een rustiger restaurantgedeelte dat uitkijkt over de omgeving.

Het gebouw functioneert als een klein ecosysteem, waar alle facetten van het filmmaken – van leren en maken tot vertonen en ontmoeten – samenkomen. De architectuur, met zijn atria, vides en zichtlijnen, stimuleert interactie en biedt letterlijk een kijkje achter de schermen. Deze interactie en de open sfeer zijn cruciaal voor een creatieve broedplaats.

Lessen uit Kaapstad: architectuur als verhaal

Dit project was een verkenning van hoe een onderwijsgebouw een integraal onderdeel van de stad kan worden. Hoe architectuur niet alleen ruimte biedt, maar ook een verhaal vertelt en verbindingen legt.

De belangrijkste inzichten:

• Stedelijke inpassing: het succes van een gebouw hangt sterk af van de relatie met zijn context. Het activeren van Riebeek Square was een kernonderdeel van het ontwerp.
• Gelaagdheid: zowel programmatisch als architectonisch creëert gelaagdheid diepte en interesse, net als in een goede film.
• Materiaal & licht: de keuze van materialen en de manier waarop licht wordt toegelaten, bepalen de sfeer en de ervaring van de ruimte.

Meer weten?

• Filmschool constructie & details: constructie & details: (PDF)
• Filmschool presentatie: Filmschool presentatie (PDF)